ZARYS HISTORII TRADYCYJNEGO TYBETAŃSKIEGO SYSTEMU MEDYCZNEGO
Historia tradycyjnego tybetańskiego systemu medycznego sięga ponad 2550 lat i bierze swój początek od życia historycznego Buddy Siakjamuniego, Buddy Medycyny oraz Bodhisattwy Awalokiteśwary – Cienreziga, który jest głównym patronem Tybetu. Budda Medycyny jest najwyższym nauczycielem tradycyjnego tybetańskiego systemu medycznego. Nazywa się go Królem Blasku Lapis Lazuli, w sanskrycie – Bhaiszadźja Guru, po tybetańsku – Sangje Menla lub Wajdurja – Budda Medycyny. Praktyka Buddy Medycyny leży w centrum tradycyjnego tybetańskiego systemu medycznego, który obejmuje psychologiczny i fizjologiczny stan dobrego samopoczucia. Budda Siakjamuni, w stanie głębokiej medytacji, pragnął otrzymać od Buddy Medycyny narzędzia leczenia chorób istot i ratowania życia. Budda Medycyny określił istnienie 84 tysięcy zaburzających emocji, które ogólnie klasyfikuje się jako przywiązanie, gniew i otępienie. One zaś dają początek 84 tysiącom różnych rodzajów zaburzeń. Te z kolei można sprowadzić do 1616 typów zaburzeń fizycznych i mentalnych, które następnie kategoryzujemy pod postacią 404 chorób. Budda Siakjamuni, na prośbę Bodhisattwy Mandziuśriego nauczał w Jangpacien (Wajsiali) oryginalnych osiemset-wersowych sutr Buddy Medycyny. W górach, dolinach i na równinach świata znajdujemy niezliczone rośliny, zioła i lecznicze minerały. Nagardżuna, jeden z najsłynniejszych mistrzów buddyjskich z Uniwersytetu Nalanda w III wieku n.e. powiedział:
„Ratujący życie nektar rośnie w górach, dolinach i równinach w każdym zakątku świata, lecz jedynie ten, kto posiadł właściwą wiedzę, przekazaną przez mistrza, może prawidłowo zidentyfikować owe rośliny i zioła.”
Później, w VII wieku n.e., wielki tybetański król Songtsen Gampo zaprosił z krajów sąsiednich wielu lekarzy, aby podzielili się swą wiedzą medyczną oraz praktycznymi doświadczeniami ich własnych systemów leczenia. W VIII wieku n.e., za panowania króla Trisonga Detsena, w klasztorze Samje w Tybecie Środkowym odbyła się pierwsza międzynarodowa konferencja poświęcona medycynie tybetańskiej. Pozwoliło to lekarzom zaproszonym z krajów ościennych, takich jak Indie, Chiny, Persja, Nepal, Kaszmir, Mustang, Mongolia oraz Minjang, wymienić między sobą doświadczenia. Obecny był tam również twórca tradycyjnego tybetańskiego systemu medycznego Juthok Jonten Gompo, który uważany jest za manifestację Buddy Medycyny. Posiadając dogłębne zrozumienie ludzkiego zdrowia, dokonał on syntezy esencji różnych tradycyjnych systemów medycznych. Lekarz ten żył w Tybecie za czasów króla Trisonga Detsena (708-833 n.e.). W tym samym czasie do Tybetu przybyli, na specjalne zaproszenie wystosowane przez króla, słynny indyjski uczony Guru Padmasambhawa i wielki mistrz Siantarakszita. W owym czasie królewskim ministrem zdrowia był Wajrociana, światły tłumacz wczesnego okresu nauk buddyjskich i tradycyjnych tybetańskich tekstów medycznych.
Juthok Jonten Gompo, który stworzył tradycyjny system medyczny w Tybecie, a następnie rozprzestrzenił jego wiedzę i praktykę na peryferiach tego himajalskiego królestwa, był człowiekiem ogromnej mądrości. Ponadto, zainicjował on badania kliniczne i naukowe w dziedzinie tradycyjnej medycyny tybetańskiej i otworzył kliniki dostępne dla wszystkich czujących istot. Juthok Jonten Gompo zredagował podstawowy tybetański tekst medyczny znany jako Dziud-si (Cztery tantry). Nauki Czterech tantr zawierają cztery miliony słów. Tekst ten wyjaśnia obszernie przyczyny, warunki i objawy rozmaitych chorób oraz przedstawia szczegółowo i precyzyjnie metody ich leczenia. Dotyczą one dokładnych studiów nad patologią, anatomią, materia medica, farmakopeją i altruistycznym podejściem tybetańskiego lekarza do jego pacjentów, opartym na współczuciu. Podręcznik ów opiera się na buddyjskiej nauce, filozofii, psychologii oraz na szerokim zakresie wiedzy medycznej. Wyjaśnia, że każda możliwa choroba, jaka przejawia się w świecie samsary, wynika z braku równowagi między pięcioma elementami. Za podstawowe źródło wszelkich fizycznych, emocjonalnych i mentalnych zaburzeń uważany jest umysł. A zatem ważne jest, aby prowadzić zdyscyplinowane życie i wciąż kontemplować prawo przyczynowości, a także nietrwałą naturę naszego umysłu. Jako istoty ludzkie, jesteśmy podatni na różnorakie choroby, które prowadzą do ogromnego cierpienia i bólu. Współzależność umysłu i ciała ma natychmiastowy i bezpośredni wpływ na nasze samopoczucie. Wielcy tybetańscy lekarze demonstrowali, że nawet praktyki przekazane przez Buddę Medycyny i tradycyjny tybetański system medyczny mogą być kwestionowane, sprawdzane i badane. Ci wielcy mistrzowie stosowali naukowe podejście sceptycyzmu i podobnie jak współcześni naukowcy byli otwarci na wszelkie idee i możliwości.