Koncepcje

PODSTAWOWE KONCEPCJE TRADYCYJNEGO TYBETAŃSKIEGO SYSTEMU MEDYCZNEGO

Nietrwałość ludzkiego życia i zdrowia

Buddyjska nauka i filozofia oraz tradycyjny tybetański system medyczny nauczają, że wszystko we wszechświecie jest w ciągłym stanie przepływu. Wszystkie zjawiska charakteryzują się tym, że są nietrwałe, a jedyną powszechną i trwałą cechą jest sama nietrwałość. Jak powiedział niegdyś Budda: „Niezależnie od tego czy pojawiają się idealne istoty czy też nie, faktem i koniecznością egzystencji jest to, że wszelkie stworzenia są przejściowe.” To właśnie ta nietrwałość sprawia, że każda istota w którymś momencie swego życia cierpi. Tak więc cierpienie nie jest przypadkowe; wynika z konkretnych przyczyn, które swe źródło mogą mieć w tym lub poprzednich życiach. Jedynie przez właściwą naukę i szczerą praktykę nauk Buddy oraz samodyscyplinę można wyzwolić się z błędnego koła cierpienia.

Pięć podstawowych elementów tradycyjnego tybetańskiego systemu medycznego

Tybetańska teoria medyczna mówi, że wszystko we wszechświecie zbudowane jest z pięciu proto-elementów:

1. Sa – ziemia
2. Ciu – woda
3. Me – ogień
4. Lung – wiatr
5. Namkha – przestrzeń

Chociaż wszystkie pięć proto-elementów odpowiedzialnych jest za powstawanie każdej komórki ciała, to każdy z nich ma dodatkowo konkretny wpływ na rozwój człowieka:

1. sa (element ziemi) ma większy wpływ na tworzenie się tkanki mięśniowej, kości, nosa i zmysłu powonienia,
2. ciu (element wody) odpowiada za tworzenie się krwi, płynów organicznych, języka i zmysłu smaku,
3. me (element ognia) odpowiada za podtrzymywanie temperatury ciała, utrzymanie zdrowej karnacji, powstanie oczu i zmysłu wzroku,
4. lung (element wiatru) odpowiedzialny jest za oddychanie, tworzenie się skóry i zmysł dotyku,
5. namkha (element przestrzeni) jest przyczyną wytworzenia się jam ciała, uszu i zmysłu słuchu.

Trzy główne rodzaje energii

Siła umysłu i pięć elementów manifestują się w postaci energii oraz grubych materialnych substancji, które podzielić można na trzy aspekty: ciało, energię i umysł. W ciele ludzkim są one odzwierciedlone w formie trzech zasad czy też rodzajów energii, a mianowicie wiatru (tyb. lung), żółci (tyb. tripa) i flegmy (tyb. beken). Zasady te są kwintesencją energii, która nieustannie przepływa przez ludzkie ciało i podtrzymuje zdrowie i świadomość mentalną. Owe trzy zasady są przyczyną dobrego zdrowia, jeśli pozostają w równowadze lub zalążkiem choroby, jeżeli ta równowaga zostanie utracona. Jest to podstawowa koncepcja ogólnej teorii, etiologii, patologii, diagnostyki i leczenia ciała i umysłu w systemie tradycyjnej medycyny tybetańskiej.

1. Lung (wiatr) jest jedną z trzech głównych energii i przejawia naturę elementu wiatru w ciele. Jest on szorstki, lekki, zimny, subtelny, surowy i mobilny. Odpowiada za aktywność fizyczną i umysłową, oddychanie, oddawanie moczu i wydalanie kału, menstruację, wydzielanie śliny, odbijanie się, mówienie, poród, jasność organów zmysłów oraz podtrzymywanie życia dzięki temu, że jest łącznikiem między umysłem i ciałem.
2. Tripa (żółć) ma naturę ognia. Jest oleista, ostra, gorąca, cuchnąca, oczyszczająca i płynna. Tripa odpowiada za głód, pragnienie, trawienie i przyswajanie; wspomaga ciepło ciała, nadaje połysk cerze, a także jest źródłem odwagi i determinacji.
3. Beken (flegma) jest w swej naturze zimna. Jest oleista, chłodna, ciężka, tępa, stabilna i kleista. Beken odpowiada za stabilność ciała i stabilność umysłu. Pobudza sen, łączy stawy w ciele, nawilża ciało oraz wywołuje tolerancyjne i nieco leniwe usposobienie.

Prawidłowe funkcjonowanie zdrowego ciała

Według tradycyjnego systemu medycyny tybetańskiej zdrowe ciało wiąże się z prawidłowym funkcjonowaniem tych trzech humorów: równowagą między wiatrem (lung), żółcią (tripa) i flegmą (beken). Siedem składników fizycznych ciała to esencja odżywcza, krew, tkanki ciała, tłuszcz, kość, szpik kostny i płyn regenerujący. Trzy wydaliny to kał, mocz i pot. Jeśli potrafimy utrzymać równowagę między trzema humorami, siedmioma składnikami fizycznymi i trzema wydalinami, to można powiedzieć, że ciało jest zdrowe, a więc wolne od zaburzeń psycho-fizycznych, natomiast brak równowagi w którejś z tych energii stanowi stan choroby.

Pięć organów żywotnych to:

1. serce
2. płuca
3. wątoba
4. śledziona
5. nerki

Organy-zbiorniki to:

1. żołądek
2. jelito cienkie
3. jelito grube
4. woreczek żółciowy
5. pęcherz moczowy
6. Samseu – odnosi się do pęcherzyka nasiennego i jajników

Osiem głównych gałęzi tradycyjnego tybetańskiego systemu medycznego

1. Choroby wieku dojrzałego
2. Choroby wieku dziecięcego
3. Choroby kobiece
4. Choroby układu nerwowego
5. Rany i nacięcia
6. Zatrucia
7. Choroby wieku starczego
8. Bezpłodność i rozmnażanie

Klasyfikacja czterech głównych typów chorób

Fizyczne i psychiczne zaburzenia można klasyfikować na wiele sposobów, w zależności od ich umiejscowienia w organizmie, typu, czynników środowiskowych, stanu umysłu itd. Wspomniane wyżej 404 choroby porządkuje się w 4 podstawowe grupy:

1. 101 nie dających się leczyć chorób karmicznych, które spowodowane zostały przez działania (karma) w tym i w poprzednich życiach, i mających wpływ na obecne życie ze względu na nieuniknioną naturę prawa przyczynowości.
2. 101 chorób wywołanych przez szkodliwe złe duchy, negatywne siły i złą energię.
3. 101 chorób tego życia, mających swe przyczyny we wczesnym etapie życia i manifestujących się w późniejszych latach.
4. 101 chorób powierzchownych; tak się je nazywa, ponieważ można je wykorzenić przez stosowanie prawidłowej codziennej diety i przez odpowiednie postępowanie, bez konieczności uciekania się do leków i terapii.

Choroby karmiczne. Choroby spowodowane przez działania karmiczne poprzednich i obecnego życia są niezwykle trudne do leczenia w zachodnich szpitalach i klinikach. Jest tak, ponieważ medycyna zachodnia nie przywiązuje wagi do niefizycznych czynników w etiologii chorób. Dlatego też bardzo pomocne mogą być praktyki duchowe we wszystkich tradycjach. Najbardziej efektywne w przynoszeniu ulgi w tego typu chorobach są tybetańskie praktyki buddyjskie ofiarowania Buddzie Medycyny.

Choroby wywołane przez szkodliwe duchy i złą energię. Choroby wywołane przez złe duchy to takie, które według buddyjskich wyjaśnień są spowodowane przez niewidoczne siły mogące przynosić nam szkodę. Nawet jeżeli niekoniecznie jest widoczna jakaś przyczyna zaburzenia, dana osoba może cierpieć z powodu bólu i różnego typu schorzeń wywołanych wpływem tego rodzaju duchów. Nawet jeśli będziemy pacjenta leczyć długi czas lekarstwami, może on nie reagować na kurację i wciąż cierpieć. O ile duch nie zostanie poskromiony metodami duchowymi, żadna forma terapii, zewnętrznej lub innej, nie będzie mogła uwolnić chorego od zaburzenia. Natomiast gdy duch zostanie wygnany, choroba będzie wyleczona.

Choroby tego życia. Choroby, które mają przyczyny w tym życiu, są rozpoznawane i leczone zarówno przez medycynę współczesną, jak i przez system tradycyjnej medycyny tybetańskiej. Ta grupa chorób obejmuje wiele rodzajów problemów zdrowotnych. Nie zawsze możliwe jest ustalenie przyczyn i skutków tych schorzeń, a także właściwego sposobu ich leczenia. Dlatego też musimy zrozumieć rzeczywistość naszego życia. Człowiek musi wziąć na siebie poważną odpowiedzialność, aby wprowadzić zmiany na lepsze. Ponadto potrzebne jest więcej szczęścia, lekarstw, samodyscypliny, właściwej diety, pozytywnego myślenia, dobrego snu i złotej ręki lekarza. Konieczne są jeszcze dalsze badania, aby pogłębić nasze zrozumienie tej grupy chorób, po to, aby móc uzyskać lepsze rezultaty leczenia. Nawet najwięksi lekarze nie powiedzą, że mogą pomóc nam z całą pewnością. Ta kategoria chorób jest bardzo złożona i niejednokrotnie trudna do leczenia. Tym niemniej każdy lekarz, ze Wschodu czy z Zachodu, zrobi co w jego mocy, by pomóc swoim pacjentom i będzie okazywał im współczucie. Fizyczna choroba i cierpienie emocjonalne to najgorsze doświadczenia ludzkiego życia. Zaufanie między pacjentem i lekarzem tworzy podstawę ich relacji oraz punkt wyjścia do wyleczenia. Co więcej, ważne jest, aby emocje i styl życia lekarza były zrównoważone, oparte na współczuciu i motywacji do pracy z pacjentami. Nadmierne zamartwianie się, stres i brak snu mogą uniemożliwić lekarzowi postawienie prawidłowej diagnozy. I dlatego właśnie lekarz, który bada pacjentów, powinien kierować się właściwym postępowaniem. Jedynie pacjent jest w stanie stwierdzić jaka metoda leczenia jest dla niego najlepsza, ponieważ każdy człowiek ma prawo wyboru. Lepiej jest zgłębiać różne systemy medyczne i stosować wartościowe metody każdego z nich. Chodzi o pogłębienie zrozumienia między Wschodem i Zachodem oraz rozmaitymi sposobami leczenia. Ze względu na nasz brak wiedzy nieraz możemy mieć błędne poglądy o innym systemie medycznym. Otwarty dialog i wymiana doświadczeń klinicznych są lepsze, gdyż dają lekarzom możliwość poszerzenia ich profesjonalnej wiedzy.

Choroby powierzchowne. Dzisiejsze życie charakteryzuje się wyzwaniami: konkurencją, oczekiwaniami, niepokojem i brakiem czasu, które skutkują nieprawidłowym odżywaianiem się oraz niewłaściwym postępowaniem. Zmiana schematów naszego postępowania i diety, przy poradzie lekarza, może pomóc nam stawić czoła tym wyzwaniom bez konieczności podejmowania leczenia.